Rak piersi w czasie ciąży i laktacji to szczególne wyzwanie kliniczne – zarówno dla pacjentek, jak i lekarzy. Zmiany fizjologiczne zachodzące w gruczole piersiowym w tym okresie mogą maskować obecność guza, utrudniać diagnozę i prowadzić do opóźnionego rozpoznania choroby. W literaturze medycznej ten typ nowotworu określany jest jako ciążowo-laktacyjny rak piersi (pregnancy-associated breast cancer).
Czym jest ciążowo-laktacyjny rak piersi?
Ciążowo-laktacyjny rak piersi (ang. pregnancy-associated breast cancer, PABC) to nowotwór złośliwy rozpoznany:
- w czasie ciąży,
- w okresie laktacji,
- lub w ciągu roku po zakończeniu karmienia piersią.
Choć przypadki te stanowią niewielki odsetek wszystkich nowotworów piersi, ich znaczenie kliniczne jest ogromne. Rak piersi w ciąży i laktacji wymaga bowiem szczególnego podejścia diagnostycznego, aby chronić zarówno zdrowie matki, jak i rozwijającego się dziecka.
Dlaczego diagnostyka raka piersi w ciąży jest trudniejsza?
W czasie ciąży i karmienia piersią gruczoł piersiowy ulega licznym zmianom fizjologicznym:
- zwiększa się jego objętość i gęstość,
- dochodzi do wzmożonego unaczynienia,
- rośnie aktywność wydzielnicza.
Te naturalne procesy utrudniają samobadanie piersi i mogą maskować obecność guza. Dodatkowo interpretacja badań obrazowych (np. USG czy mammografii) w tym okresie jest bardziej skomplikowana. W efekcie rozpoznanie raka piersi u kobiet ciężarnych lub karmiących często następuje z opóźnieniem, co oznacza:
- diagnozę w bardziej zaawansowanym stadium choroby,
- późniejsze rozpoczęcie leczenia,
- i w konsekwencji gorsze rokowanie.
Nowoczesne metody wykrywania – biopsja płynna i analiza mleka kobiecego
W ostatnich latach dynamicznie rozwijają się nieinwazyjne metody diagnostyczne, które mogą zwiększyć szanse na wczesne wykrycie raka piersi w tej szczególnej grupie kobiet.
Jedną z najbardziej obiecujących jest biopsja płynna (liquid biopsy). Metoda ta polega na analizie materiału genetycznego pochodzącego z płynów ustrojowych — m.in. krwi, osocza, a także mleka kobiecego — w poszukiwaniu DNA typowego dla komórek nowotworowych.
Dlaczego mleko kobiece może pomóc w diagnostyce raka piersi?
Mleko kobiece zawiera materiał komórkowy i genetyczny bezpośrednio z gruczołu piersiowego. Wstępne badania wykazały, że:
- mutacje charakterystyczne dla nowotworów piersi można wykryć w mleku wcześniej niż w osoczu,
- a w niektórych przypadkach nawet 18 miesięcy przed rozpoznaniem klinicznym guza.
To oznacza, że analiza mleka może stać się potencjalnie rewolucyjnym narzędziem w diagnostyce wczesnych stadiów raka piersi u kobiet w ciąży i w okresie karmienia. Trwające obecnie badania kliniczne mają na celu potwierdzenie skuteczności tej metody i ocenę, czy może ona zostać wdrożona jako rutynowy element wczesnego screeningu raka piersi w populacji kobiet karmiących.
Znaczenie świadomości i czujności onkologicznej
Mimo postępu w diagnostyce, najważniejszym elementem pozostaje świadomość zarówno kobiet, jak i personelu medycznego, że rak piersi może wystąpić także w czasie ciąży i karmienia piersią.
Każda utrzymująca się lub powiększająca zmiana w piersi w tym okresie powinna być traktowana z dużą ostrożnością. Nie należy zwlekać z diagnostyką – wczesne wykrycie nowotworu znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i zachowanie zdrowia matki.
Podsumowanie
- Ciążowo-laktacyjny rak piersi (PABC) to nowotwór rozpoznawany w czasie ciąży, laktacji lub do roku po jej zakończeniu.
- Zmiany fizjologiczne w piersiach w tym okresie utrudniają wykrycie choroby, co często prowadzi do opóźnionej diagnozy.
- Obiecującym kierunkiem badań jest biopsja płynna i analiza mleka kobiecego w poszukiwaniu DNA nowotworowego – metoda, która może umożliwić wykrycie raka nawet kilkanaście miesięcy przed objawami klinicznymi.
- Kluczowe znaczenie ma czujność onkologiczna i szybka diagnostyka każdej podejrzanej zmiany w piersi, niezależnie od etapu ciąży czy karmienia.
Źródła:
- Francesca Galati, Valentina Magri, Paula Andrea Arias-Cadena, Giuliana Moffa, Veronica Rizzo, Marcella Pasculli, Andrea Botticelli, Federica Pediconi. Pregnancy-Associated Breast Cancer: A Diagnostic and Therapeutic Challenge. Diagnostics (Basel); 2023 Feb 7;13(4):604. doi: 10.3390/diagnostics13040604.
- Marta Perachino, Carolina Ortiz, Javier Carmona, Cristina Saura, Ana Vivancos Expanding screening through the use of liquid biopsy for early cancer detection Commun Med (Lond), 2025 May 10;5:167. doi: 10.1038/s43856-025-00885-9